Een beknopt en overzichtelijk boek over onze geschiedenis
In de eenentwintigste eeuw is de belangstelling voor ons nationale verleden nog steeds groeiend. Veel boeken zijn al geschreven over de geschiedenis van Nederland. Dit boek geeft niet alleen een voortreffelijk inzicht in de ontwikkeling van ons land met zijn boeiende geschiedenis, ook de internationale context komt ruimschoots aan bod. Van prehistorie tot nu, met in ieder hoofdstuk aandacht voor de invloed van veranderingen in het landschap op onze geschiedenis. Het boek biedt voor hen die gegrepen werden door de canons van Nederland samenhang en verdieping. Van Romeinen tot Erasmus, van Willem van Oranje en Johan de Witt tot Thorbecke en Drees, van Multatuli’s Indië tot Linggadjati. Door zijn relatieve beknoptheid en overzichtelijkheid is dit boek uitermate geschikt voor liefhebber en student. Voor ieder ook die zich bewust is van het belang van historische kennis.
Van de steentijd tot de introductie van de euro
In 320 pagina’s geven de auteurs Anne Doedens, Yolande Kortlever en Liek Mulder een diepgaand beeld bij het ontstaan van de Nederlanden. Startend bij de steentijd begint het boek bij de steentijd tussen 250.000 v.Chr. en 2000 v.Chr. Dat vind ik zelf nogal droog om te lezen, maar omdat er nog best veel vondsten van de klokbekercultuur zijn gedaan op de Veluwe (onder andere in Ermelo) is het interessant om door het eerste stuk van de geschiedenis heen te lezen. Leuker en spannender is de stijl van schrijven bij de heerschappij van de Romeinen in Nederland. Zij zijn in onze contreien verbleven van 57 v.Chr. tot circa 405 n.Chr. Als je bedenkt dat dit dit meer dan 450 jaar is, dan zegt dat iets over de stabiliteit en kracht van de Romeinse cultuur. Verder dan de Rijn kwamen zij niet; daarentegen bouwden zij grensversterkingen langs de Rijn, de zogenaamde limes.
De Frankische tijd van 400 tot 900 v.Chr. wordt geïllustreerd aan de hand van de Merovingische en Karolingische vorsten. De opkomst van de vorsten en de toenemende macht van de kerken zijn twee kanten van dezelfde medaille: verdeel en heers met het volk als passieve onderdaan. Het volk heeft weinig te vertellen. Hoewel de macht van de vorsten, waaronder de groothertog van Bourgondië, nog verder toeneemt in de vijftiende en zestiende eeuw, ontstaat er tegelijkertijd een vorm van inspraak door de notabelen en kapitaalkrachtigen. Centralisatie gaat hand in hand met versterking van lokale voorrechten, de privileges van de steden, met name in Vlaanderen. Lees meer hierover in de boekbespreking over het boek De Bourgondiërs van Bart van Loo.
Zelfgenoegzaamheid leidt tot achteruitgang
Uitvoerig gaan de auteurs in op de Nederlandse opstand en de halve ‘Gouden Eeuw’. De nabloei van de Republiek tussen 1650 en 1780 laat zien hoe het krampachtig vasthouden aan verworven welvaart leidt tot een achterstand van de Republiek in Europa. Wellicht een wijze raad voor de huidige Nederlandse bestuurscultuur: niet durven ingrijpen in verworvenheden die hun langste tijd hebben gehad, zoals de uit de kluiten gewassen aan stikstof verslaafde landbouwsector, of de overgereguleerde woningmarkt?
Terug naar de geschiedenis: langzaam ontstaat het besef dat de Republiek vernieuwd moet worden en het is Napoleon die daar een slinger aan geeft. Met de introductie van de grondwet in 1948 geeft Thorbecke aan Nederland een constitutioneel bestel waarin de grondrechten van het volk verankerd zijn. In de boekbespreking Thorbecke wil het van Remieg Aerts kun je meer lezen over de ideeën van Thorbecke en de aanzet tot het Nederland zoals we dit nu kennen.
De negentiende en twintigste eeuw komen ook uitgebreid (en tegelijkertijd beknopt) aan bod. Het geeft een indruk hoe de Nederlandse kabinetten de neutraliteit van Nederland trachtten te bewaren tussen de ambities van de Europese grootmachten.
Ik heb niet getracht een uittreksel te maken van het boek. Het is al beknopt in zichzelf; dan valt er niet veel meer te condenseren. Wil je meer weten over de geschiedenis van Nederland en heb je niet dagen de tijd: dan is dit boek Geschiedenis van Nederland een absolute aanrader.
Enkele kaarten uit het boek over de vorming van Nederland
