Stoute schoenen
Na zijn internationaal geprezen bestseller De Bourgondiërs maakt Bart Van Loo een nooit eerder ondernomen tijdreis naar het decor van ons ontstaansverhaal. Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt hij door de Lage Landen. Tussen Brugge en Bergen op Zoom, Gent en Gouda, Namen en Nijmegen componeert Van Loo een alternatieve oergeschiedenis van onze gewesten, die meer is dan het verhaal van Holland en Vlaanderen alleen. Vervolgens trekt hij door Frankrijk, Zwitserland en natuurlijk de Bourgogne zelf en wordt duidelijk dat dit epos ook Europese geschiedenis van de bovenste plank is.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in. Stoute schoenen vormt het prachtige sluitstuk van zijn monumentale Bourgondische diptiek die begon met De Bourgondiërs, een bijna 1500 pagina’s tellend tweeluik waarin hij even wervelend als gedetailleerd uit de doeken doet hoe in onze contreien aan het einde van de middeleeuwen uit verbrokkeling een vorm van eenheid ontstond.
Zelfde begin, andere loop
Met het boek Stoute Schoenen maakt Bart van Loo iets af waarover hij in De Bourgondiërs onvoldoende heeft kunnen uitweiden. Opnieuw start de geschiedenis bij de Bourgondische hertog Filips de Stoute en komt de schrijver bij hem en zijn opvolgers, kriskras door het boek, terug. Hij rijgt de hertogen voortdurend aan elkaar. Het boek is daardoor niet chronologisch van aard. De vertelling is gerangschikt naar gewesten en streken uit die tijd.
Recensie
Ditmaal vertelt Bart van Loo meer over de persoon achter de leiders: hun belangstelling voor kunst, hun ambities, het leiderschap dat ze lieten zien, hun gebouwen, hun streken en producten. Dit tweede boek over de Bourgondiërs is niet een duplicatie maar een inkleuring van de Bourgondiërs tegen de achtergrond van de kunst, de architectuur, de streken en de pracht en praal.
Je hoeft het ‘De Bourgondiërs’ niet te hebben gelezen om aan de ‘Stoute Schoenen’ te beginnen. Het boek leest als een trein omdat Van Loo je uitnodigt op zijn reis naar de plaatsen waaraan hij naar zijn beeld onvoldoende aandacht heeft besteed. Met de landkaart erbij heb ik meegereisd zodat ik inmiddels beschik over een lijstje van nog te ontdekken bezienswaardigheden in België, Nederland, Frankrijk en Zwitserland.
De kunstzinnige verbeelding van de beeldhouwers en schilders maakt de auteur zichtbaar met de vele foto’s die zijn vertelling opluisteren. Bezoek je een stad zoals Brugge, neem dit boek dan mee, en ga 600 jaar terug in de tijd met de stoute schoenen aan. Van Loo bewierookt de hofschilders en beeldhouwers. Hij is een bewonderaar van de Haarlemse beeldhouwer Claus Sluter en Maaslandse schilder Jan van Eyck. Zijn enthousiasme gaat gepaard met verteldrift. Hij komt geen woorden tekort om de geschiedenis rijkelijk te beschrijven. Daarvoor zijn 800 bladzijden toch wel ruim voldoende. Maar wat Van Loo mooi doet, is zijn schrijfwijze: hij zet het verhaal in ontzettend mooi Nederlands neer. Het is een waar genot hoe hij jongleert met woorden, metaforen, uitweidingen en persoonlijke herinneringen.
Hij neemt je als lezer mee op een tournee door de Lage Landen en illustreert keer op keer dat grensoverschrijdende samenwerking niet uitgevonden is met de komst van de Europese Unie maar al eeuwen eerder een economische en politieke realiteit was.
Dit boek is het resultaat van doorzettingsvermogen, geschiedkundige onderzoeksjournalistiek en liefde voor een tijdperk dat in zijn ogen onvoldoende beschreven is. Ik vond het een mooi moment toen de schrijver zijn vrouw verweefde in het verhaal van het graafschap Nevers. Op meer plekken in het boek laat hij persoonlijke noten vallen over hemzelf, zijn vrouw of zijn dochter. Het maakt hem als schrijver herkenbaar.
Meer weten
Van Loo vindt dat er nog meer onderzoek is naar dit deel in de geschiedenis van de Lage Landen. In de epiloog doet hij daarom enkele aanbevelingen voor verder onderzoek naar het Bourgondische tijdperk.
Op de site van Stoute Schoenen – met domeinextensie .eu (net zoals adagia.eu(!)) – kunnen de lezers online verder lezen en reizen dankzij een (in principe eindeloos aan te vullen) abecedarium: ik wist niet wat Van Loo daarmee bedoelde… Het blijkt een alfabetische lijst te zijn, in dit geval van locaties die geen plaats vonden in het boek.
Te koop in de boekhandel.