Mept de kolonie terug?
Jazeker, volgens Van Dis mept de kolonie terug. Dat is duidelijke taal. Driehonderdvijftig jaar lang hebben de Nederlanders de dienst uitgemaakt in Nederlands-Indië. Na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië in 1945 die gevolgd werd door een periode van verzet en politionele acties, was het in 1949 eindelijk zo ver. Indonesië stond op eigen benen. Maar hoe hard mept de kolonie eigenlijk terug naar Nederland? Zijn de Indonesiërs überhaupt bezig met deze periode in hun geschiedenis? Of kijken wij – Nederlanders – te laat in de spiegel en bezien we met schaamte ons optreden in Nederlands-Indië? En vinden we daarom dat we een pak slaag verdienen?
Hoe het ook zij, ik ben in het boek gaan lezen terwijl ik met mijn gezin in het vliegtuig op weg was naar Indonesië voor een zomervakantie op de eilanden Java, Bali en Lombok.
Boeksamenvatting
De wonden geslagen door gedwongen verplaatsing, westerse expansiedrift en de verdeel-en-heerspolitiek zijn nog niet geheeld. Europa ligt onder de loep, het door de witte macht gedicteerde wereldbeeld kantelt en de nazaten van de gekoloniseerden verheffen hun stem. Adriaan van Dis – geboren in een Indisch milieu – volgt al jaren het postkoloniale debat in binnen- en buitenland. Een lees- en denkervaring die hem uiteindelijk aanspoorde anders naar deze tijd te kijken. Eén schrijver wees hem al vroeg de weg: Rudy Kousbroek (1929-2010). Een van de origineelste essayisten van ons taalgebied. Niemand schreef met zoveel hartstocht en verontwaardiging over de koloniale erfenis, de Japanse bezetting en de verwerking van het verlies van Nederlands-Indië. In 1992 werden nagenoeg al zijn artikelen over dit onderwerp bijeengebracht in Het Oostindisch kampsyndroom, een belangwekkend boek dat voor veel onrust onder oud-Indiëgangers zorgde. Voor van Dis was het een bevrijdende les in voortschrijdend inzicht, en een inspiratiebron voor De kolonie mept terug.
Recensie
Tijdens onze vakantie hebben we geen enkele keer meegemaakt dat het land ‘Belanda’ een negatieve weerklank oproept. Van de toeristen zijn de Australiërs en de Nederlanders oververtegenwoordigd. Voor de Australiërs is de nabijheid van Bali en Lombok met goede hotels en resorts een reden om er op vakantie te gaan. Zeker zullen de Nederlandse toeristen eveneens prijs stellen op schone hotels en toeristische bezienswaardigheden, maar we konden ons niet aan de indruk onttrekken dat Nederlanders bovenmatig geïnteresseerd zijn in dit deel van de geschiedenis dat Nederlands-Indië heet. Op zoek naar de sporen die onze voorouders hebben achtergelaten in het land. Positief en negatief.
Van Dis deelt de passie en boosheid van Kousbroek. Ik heb geen Indische roots dus ik kan niet een waardeoordeel uitspreken over de emoties van Van Dis. Ik heb het allemaal niet meegemaakt. Ik heb enkele musea bezocht waaronder Gedung Saté (voormalig regeringscentrum) in Bandung en het Nationaal Monument in Jakarta. Indonesië is trots op hun land en de Indonesiërs koesteren geen wrok naar hun voormalige koloniale machthebbers uit Belanda. Zij kijken naar hun toekomst en hoe zij als land dee ontwikkeling het beste kunnen vormgeven.
Indonesië koestert geen wrok
Na terugkomst van vakantie hebben we het Museum Bronbeek in Arnhem bezocht. Het museum is een militair koloniaal museum in Arnhem gevestigd in het militaire tehuis Bronbeek. In dit museum staat de koloniale geschiedenis van Nederlands-Indië centraal met onder meer een vaste expositie van kanonnen en diverse Indische wapens, een historisch overzicht van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger, en vele uniformen, wapens en schilderijen. Het museum wil de kennis en het bewustzijn van het Nederlandse koloniale verleden vergroten en hiervoor belangstelling wekken.
Last but not least ben ik, tijdens de vele autoritten van de ene naar de andere stad op Java, begonnen met een nieuwe poging om de biografie van mijn overleden schoonvader em. prof. dr. Ton van den Baar te lezen. Het bestaat uit twee delen van dik 200 plus pagina’s. Hij heeft in de Nederlandse troepenmacht gediend samen met het KNIL tijdens de politionele acties. De ervaringen in zijn biografie geven weer een andere lens op deze geschiedenis. Van het leven op de troepenschepen, het leren van Bahasa Indonesia, het lopen van patrouilles tot het voeren van bevel over zijn regiment en de streken die hij uithaalde: Van den Baar beschrijft het (heel) gedetailleerd en uitvoerig in zijn biografie. Wellicht krijg ik hierdoor nog een beter (genuanceerd?) beeld bij de geschiedenis van Indonesië. De biografie bevat veel details over het leven van mijn schoonvader. Het is niet altijd uitnodigend om verder te lezen. Dus, mocht ik er toch doorheen komen, dan plaats ik een kort bericht met boekverslag op deze site.
Het boek ‘De kolonie mept terug’ is te koop in de boekhandel.