Zo nu en dan ga ik in de online-bibliotheek op zoek naar boeken die op een e-reader te lezen zijn. Dat beperkt de selectie aan te lezen boeken al behoorlijk. Zo kan ik door het aanbod makkelijker grasduinen en voor je het weet zit er wel een boek tussen dat mijn nieuwsgierigheid prikkelt. Zo kwam ik aan dit boek dat ik hier kort bespreek. Het gaat over de avonturen van een Limburgse onderwijzer in het verzet.
Het boek is opgetekend door Gerard Sonnemans. Waarom gebruikt Sonnemans het woord ‘opgetekend’? Zou dat komen doordat Sonnemans zichzelf niet als auteur beschouwt van het boek omdat de eigenlijke auteur de hoofdrol in het boek zelf heeft? Of misschien omdat het boek een samenstelling van verhalen is die zijn verteld door mensen die de onderwijzer nog hebben gekend? Ik vermoed dat het laatste het geval is. Het boek is uitgegeven door Walburg Pers en beslaat 112 bladzijden. Het verhaal over de Limburgse onderwijzer Fons Mertens is in de ik-vorm geschreven.
Verzet
Al in 1940 schreef en verspreidde de Limburgse onderwijzer Fons Mertens anti-Duitse pamfletten. Aanvankelijk in de omgeving van zijn woonplaats Nunhem, later door heel Limburg. Zijn vader was onderwijzer en Fons ging zelf ook het onderwijs in. Als onderwijzer had hij een essentiële taak waardoor hij zijn beroep tijdens de oorlog kon blijven uitoefenen. Mertens deed meer dan onderwijzen alleen. Hij drukte in het geheim pamfletten en verzetskrantjes die gedistribueerd werden tot in de mijnen in Zuid-Limburg aan toe.
Toen de Duitsers hem op het spoor kwamen, verhuisde hij naar Sevenum. Daar raakte hij betrokken bij de zorg voor de honderden onderduikers in het dorp. Hij ontkwam verschillende malen ternauwernood aan Duitse gevangenschap. Uiteindelijk moest hij zelf ook onderduiken. In een kelderruimte onder het patronaat, een soort gemeenschapshuis, bracht hij weken door samen met enkele andere onderduikers. Het was spannend. Ze mochten geen geluid maken terwijl de Duitsers boven hen op de vloer een drankje namen.
Mertens vond niet dat hij met zijn verzetswerk iets bijzonders deed. Het is de schrijver desondanks goed gelukt om de bijzonderheid te laten ervaren van wat Mertens betekend heeft. Je voelt je namelijk onmiddellijk met hem verbonden wanneer je zijn belevenissen leest. De spanning van het avontuur of de angst om ontdekt te worden, zweven als een spook op de achtergrond van zijn leven.
Samenvatting
Al in 1940 schreef en verspreidde de Limburgse onderwijzer Fons Mertens anti-Duitse pamfletten. Aanvankelijk in de omgeving van zijn woonplaats Nunhem, later door heel Limburg. Toen de Duitsers hem op het spoor kwamen verhuisde hij naar Sevenum. Daar raakte hij betrokken bij de zorg voor de honderden onderduikers in het dorp. Hij ontkwam verschillende malen ternauwernood aan Duitse gevangenschap. Uiteindelijk moest hij zelf ook onderduiken. Mertens vond niet dat hij met zijn verzetswerk iets bijzonders deed. Zijn verhalen hebben een verhelderende directheid. Door talloze details geven ze een levendig beeld van de alledaagse praktijk van het verzet in de besloten rooms-katholieke dorpsgemeenschappen van Noord- en Midden-Limburg.
Het boek is te bestellen bij bol.com of te leen bij de (online-)bibliotheek.