De wereld verandert niet geleidelijk. Ze trekt sprintjes, staat soms stil of maakt sprongen …. Van klimaattransitie tot AI-integratie, van energiecrisis tot zorgvraagstukken: organisaties staan voor dezelfde fundamentele uitdaging: hoe stuur je op waarde als de toekomst fundamenteel onzeker is?
Met deze post start ik een blogserie over strategisch investeren in tijden van diepe onzekerheid. Het onderwerp staat centraal in mijn scriptie bij het New Board Programme van Nyenrode Business Universiteit … en vormt de kern van mijn fascinatie.
Waarom transities geen ‘projecten’ zijn
Veel organisaties beoordelen investeringen nog steeds met de klassieke NCW-methode. Maar die methode heeft een groot hiaat: ze kijkt alleen naar financiële waarde en veronderstelt voorspelbare kasstromen.
In transities werkt dat niet. De klimaattransitie, de toepassing van AI of de toekomst van de zorg hebben allemaal één kenmerk gemeen: diepe onzekerheid over wat komen gaat.
- Technologieën zijn nog volop in ontwikkeling.
- Wet- en regelgeving verandert mee.
- De markt schuift voortdurend.
- Niemand weet welke oplossing uiteindelijk de standaard wordt.
Denk bijvoorbeeld aan vragen als:
- Wordt groene of blauwe waterstof dominant in de waterstofeconomie?
- Blijven we afhankelijk van Amerikaanse cloud- en AI-oplossingen zoals ChatGPT, of investeren we (eindelijk eens) in Europese alternatieven (EU GPT) die voldoen aan GDPR en de AI Act?
- Hoe realiseren we circulaire bouw als biobased grondstoffen schaars zijn én de regelgeving over hergebruik onduidelijk blijft?
Als voorbeeld een transitievraagstuk waarmee ik als toezichthouder in de zorg te maken heb.
Hoe digitaliseren én verbinden bij thuishulp in tijden van personeelsschaarste?
De thuiszorg ziet de druk toenemen: steeds meer ouderen willen (of moeten) thuis blijven wonen, maar er is te weinig verpleegkundig personeel. Tegelijkertijd nemen de zorgkosten toe en ervaren cliënten een gebrek aan continuïteit; soms krijgen de cliënten enkele dagen lang geen bezoek, of zien de cliënten steeds een andere hulpverlener.
De organisatie overweegt de omschakeling naar een gedeeltelijk digitaal, licht-begeleid thuiszorgmodel:
- Inzet van sensor- en AI-gestuurde systemen (bijv. valdetectie, medicatieherinneringen);
- Beschikbaar stellen van apparaten voor kleine controles zoals bloeddruk of gewicht;
- Mantelzorgers en vrijwilligers die op afstand worden ingezet of ondersteund via een app;
- Verzorgenden die minder vaak fysiek langskomen, maar juist rondom zorgbehoeften interveniëren, met gerichte bezoeken bij waarschuwingen.
Kern van de onzekerheid:
- Is de doelgroep (ouderen) bereid om de technologie te accepteren? En hoe zit het met privacy en autonomie?
- Welke regelgeving komt eraan rond digitaal toezicht en gegevensgebruik?
- Hoe blijft de menselijke verbinding er wanneer de wijkverpleger minder vaak komt?
- Wat als het nieuwe model op korte termijn toch duurder is (technologie-investering, training, opleiding) terwijl de zorgtarieven niet omhoog gaan?
Transitievraagstuk:
De organisatie moet investeren… maar in wat én wanneer?
- Moet ze direct grootschalig investeren in een digitaal platform?
- Of eerst experimenteren in een proefwijk, leren en pas opschalen bij bewezen impact?
Dit is een typisch geval van diepe onzekerheid: geen duidelijke toekomstscenario’s, uiteenlopende belangen (cliënt, mantelzorger, verpleging, autoriteiten) en onbekende opschalingsdynamiek.
Onzekerheid is geen obstakel maar een strategisch instrument
De oplossing is niet om te wachten op zekerheid. Want de wereld blijft veranderen, en met elke verschuiving ontstaan nieuwe onzekerheden.
Wat helpt wél?
- Faseer investeringen: bouw stapsgewijs en houd opties open.
- Investeer in experimenten: zie pilots niet als quick wins, maar als leerplatforms met waardevolle inzichten.
- Ga uit van brede waardecreatie: stuur niet alleen op financiële, maar ook op ecologische én maatschappelijke impact.
- Denk antifragiel: bouw structuren die sterker worden van variatie en tegenslag.
Wat komt eraan in deze serie?
In mijn volgende blogs ga ik in op: 🔹 Hoe je flexibiliteit kunt waarderen – in euro’s 🔹 Waarom pilots meer zijn dan proefprojecten 🔹 Hoe je een antifragiele organisatie bouwt die groeit door tegenslagen.
Wie wacht op zekerheid, komt te laat. Wie onzekerheid omarmt als ruimte om te leren en zich aan te passen, bouwt aan duurzame lange-termijnwaarde.
➡️ Volg me voor deel 2, waarin ik laat zien hoe je flexibiliteit ook écht kunt doorrekenen.